PRAXIS PEDAGÓGICA INTERCULTURAL nishqawan MINKANAKUYPA YANAPANAKUYPA YACHATSINAKUY

EL APRENDIZAJE COLABORATIVO, minkanakuypa yanapanakuypa yachatsinakuypaqqa, llapantsikmi imaykatapis wamrakunata yachakuyninkunachaw yanapanantsik, unaypiqmi yachatsinakuy kashqa tsaymi kanankunapis rimantsik.

Imanawpis kanan watakuna yachatsinakuyta ruranapaq, wakinkunam, yachaqkunam willapaamantsik, hinam ari imanawpis shamuq watakunachaw yachatsinakuyta uryanapaq kikintsik churanakunantsik.

Aprenidzaje Colaborativo nintsik, yanapakuypa yachatsinakuytam, tsaychawqa yachatsikuqkunapis, mamakunapis, taytakunapis, turikunapis, ñañakunapis ichikpiq hatunyaqpis, hatunpiq ichikyaqpis yachatsinakuymi, tsaynawmi unaykuna markantsikkunachaw karqan.

Callikunachawqa wamrakuna nawintsaypam, qillqaypam, yachayta ashipam yachakuyan, tuna markantsikkunachawqa ruraypan, llullupiqmi yanapakuyan ashmakuna wataychaw, chakrakuna uryaychaw, hinam ari yachay wayikunata aywarir calli wamrakunanaw yachakuyan.

Unayqa qichwachaw yachakuy manam karqatsu, kanakunaqa qichwachawmi yachatsikuqkuna yachatsiyaanan, tsaypaqmi yachatsikuqkuna tunakunachaw yachatsirqa allipa PRAXIS PEDAGÓGICA INTERCULTURAL, nishqanta nawintsarir kayiyaanan, tsayta kayirikurmi yanapanakuypa wamrakunata yachatsiyanqa.

 PRAXIS PEDAGÓGICA INTERCULTURAL nishqanchawqa yanapakayaamun RIMAY, YACHAYKUNA, YACHATSIKUQKUNA, PATSACHAW KAQKUNA, YACHAY WAYICHAW PATSAKASHQAKUNA.
Tsaypaqmi yachatsikuqkuna yuyapakuyaanan imaykapis tsay yachatsikuyanqan markachaw kaqta yachatsikuyaanan, YANAPANAKUYPA YACHATSIKUYWAN PRAXIS PEDAGÓGICA INTERCULTURAL nishqa nawintsay, ruray rimayanmi ishkankuna patsakaayanmi, tsaymi kallpatsaanakuyan, tsaytam Dirección de Educación Intercultural del Ministerio de Educación wayipa pushaqnin yachatsikuq Severo Cuba nin:

1. RIMAY - LENGUA, imanawpis wamrakunapa, taytankunapa rimaynin kanqanta rikapaykur, wiyaykurmi yachatsikuq, watapa yachatsikunanta patsakaatsinan.
Llapan nunakuna, wamrakuna parlayanqantam mana yacharqa yachakunan, yachatsinanpaq, manam  rimaynaq markakuna kantsu, llapan markakunapam rimaynin kan.
Manam ruraykuna, yachaykunapis  rimaynaq kantsu llapan markakunachawmi ruraykunawan rimaykuna puriyan.

Llapantsik nunam competencias comunicativas nishqanta  nuqantsikwan puritsintsik, shumaqqa rimakuymi yachaymi tsayqa, castellanuchawpis qichwachawpis wamrakuna allim rimayaanan, tsaypitanam huk markakunapa rimayninkunatapis yachakuyaanan.
Llullu piqmi wamrakuna rimayninwan nawpata yachakuyaanan. Tsaypitanam castellanuta alli alli yachakuyaanan rimayaanan, tsaytan Educación Intercultural Bilingúe nishpa riqintsik, qichwachawnam ishkay yachay, ishkay rimay nintsik. ishkay yachay, ishkay rimayqa wamrakuna shumaq ishkan rimayaanantam ashin.
Rimayqa allaapam yachaypaq yanapakuykun.

2. ESCENARIO -  PATSAKAY, kaychawqa yachatsikuq rikan, imanaw nunakuna taakuyanqantam,  rurapakuyninkunatam, munayninkunatam, imaypis kawakuyninkunata, imapiqpis rurayninkunata.

Llapan markachaw nunakunawanmi ayllukaanan, paykunawan parlarirmi yachatsikuychaw yanapayaamay ninan, ayllukunachaw sasa ruraykunata paskar, rurar, imapis hipatsiqkunata rikarirmi yachatsikuq yanapakunan hina.
Kaynawpa rurashun, nishpam yachatsikuq markachaw ayllukaanan, qamkuna yanapayaamay wamraykikunata yachatsita, nirmi llapanta ayllunan, qamkunapis, nuqapis yachatsinakunantsikmi yanapanakuypam kawanantsik nishpam yachay wayita allipa rikaatsinan, allipa riqitsikunan, allipa chanintsatsinan.

Ayllukunapa pushaqninkunata rikaykurmi parlapaykurmi aanikuyninkunata rurayaananpaq churakaanan, imaykapis markachaw, ayllukunachaw kaqtam, kaqninkunatam, mikuyninkunata, rayminkunata, murukuyninkunata, ayllupaykuninkunata, imaykanawpis tarayninkunatam yachaywayita apaykur wamrakuna yachatsinan.

Patsakuytaqa yachatsikuq rikaananmi minkanakuytanaw, kay minkakuyqa llapan shumaq kawaywan,  taraymi, llapan nunakunam yanapakuyaanan, manam yachatsikuq hapallanlla kanantsu, llapanmi ayllukaykur churanakurir, patsakaarir uryayaanan.
Wamrakuna yachakuywanmi  alli naanipa puriyaanan, may markakunatapis aywaykur yachakuriykur markankunata kuyayaanan nunankunata markamayinkunata  waktsa kaypiq hurqayaananpaq.

3. DOCENTE - YACHATSIKUQ, Yachay wayichaw yachakuyqa yachatsikuqwanran, mana pay kaptinqa manachi wamrakuna huk yachaykunata riqiyanmantsu, kikinkunapa yachayninllawanchi markallankunallachaw taakuyanman.

Yachastikuqta tsayma markakunachaw allipa chsakiyaanan, paypis allipa rurayninkunata rurapakunan,  markanunakunawanmi llapanwanmi  yanapanakunan, wamrakunapa shamuq kawayninmi pukllakaykan.

4. APRENDIZAJE - YACHAKUY , yachatsikuymi llapantsikta puritsimantsik, tsaypaqmi yachatsikuqta markakunam aywatsiyan, tsaypaqmi minkayan, rurayninpiq pagayan, tsaymi alli yachatsikunan, wamrakunapa yachayninta, rimayninta, markankunata mayaykur, rikapaykur.

Yachatsikuqmi llapan wamrakuna yachay wayita aywayaananpaq musyatsikunan, taytankunata willapaanan.

Karu markakunachaw wamrakuna kaqtam yachatsin, yachakyqa llamkaymi, atska uryaymi, patsakaymi.
Imapis munayninkuna kaqtam hatunyaatsiyan llapankuna, tsaymiri yachatsikuq markakunata chaarir, minkakunam, yanapayta ashinan.

5. TERRITORIO, PATSA

Yachatsikuq hatun markakunatam riqinan, manam markallatatsu, ni nunakuna taraqllatatsu, llapantam, hirkakunata, hallqakunata, mayukunata, ashmakuna kaqta, imayka kawaqta mana kawaqtapis rikapakunan riqipakunanmi.

 

Manam huk yachaykunatatsu yachatsinan, kikin yachaykunatam puntataqa, wamrakuna atska yachayyuqmi yachay wayita aywayamun, paykunaqa llullu kayanqanpiqmi yachakuyan. Tsayta musyarirmi alli mana yachayta qunqashpa, rimayta, nawintsayta, yupayta, quchita, mayqanpis yachay kanqankunata yachatsinan.

Tsaytam yanapanakuypa yachatsikuy nintsik, imaykapis yanapanakunmi, imanawpis wamrakuna yachakuyaanantam ashintsik, manam huk rimayllatatsu, ishkay rimaypa, ishkay yachaypam.

Yachaykunaqa manam nunallatatsu rikan, llapan patsachaw kaqtam, imaykapis kawanmi, kawatsinakuyanmi, manam qunqashwantsu, musyatsimantsikmi imanaw huk markakunachaw yachayninkunatapis, rimaninkunatapis, unaykuna rurayninkunatapis, tsayllawanmi yachakuntsik mayqan cursukunatapis. manam wamrakunapa culturanta qunqayanmantsu, tsaychaw qallaykurmi llapanta riqiyaanan.